مصرف به‌مثابه ابزاری برای کنترل اجتماعی
تاریخ انتشار: ۳ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۱۷۱۹۱۹
ایسنا/اصفهان «مفاهیم محیط و فضا، بی‌شک از زمانی رواج بیش‌تری یافته‌اند که درواقع ما از دیگر انسان‌ها فاصله گرفته‌ایم، حضور آنها را کمتر احساس می‌کنیم و چندان طرف گفتوگوی آنها واقع نمی‌شویم و در عوض، بیشتر زیر نگاه ساکت اشیای مطیع و توهّم‌انگیزی قرار داریم که همواره یک چیز را برای ما تکرار می‌کند و آن چیزی نیست جز بهت و حیرت، فراوانی مجازی و فاصله گرفتن مجازی و نیز فاصله گرفتن از دیگران.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این جمله، بخشی از کتاب «جامعه مصرفی» نوشته «ژان بودریار» و با ترجمه‌ای از پیروز ایزدی است که محور جدیدترین نشست فصل سخن در خصوص کتاب‌های حوزه جامعه مصرفی قرار گرفت و بعدازظهر سه‌شنبه (۲ اسفندماه) در کتاب‌فروشی اردیبهشت جهاد دانشگاهی واحد اصفهان برگزار شد.
فرزانه‌السادات کمیلی، پژوهشگر اندیشه سیاسی با بیان اینکه «ژان بودریار» از متفکران معاصر فرانسه و فیلسوف جامعه‌شناسی نئو مارکسیست و پسا ساختارگرا است، اظهار کرد: دغدغه اصلی بودریار این است که نیروهای آزادشده در جهان مدرن ازجمله آزادی بیان، تفاوت طبقات اجتماعی، آزادی نژادی و... در پیوند با یکدیگر چه اتفاقی را رقم می‌زنند. بودریار می‌گوید این چینش، نیروهای اجتماعی جهان جدید و متفاوتی را می‌سازد که از جنس نمایش است.
او ادامه داد: ما در این جهان نه با واقعیت که با فرا واقعیت یا حاد واقعیت مواجه هستیم، به همین دلیل مفهوم بازنمایی را مطرح می‌کند و جنگ خلیج‌فارس در سال ۱۹۹۰ را یک جنگ ساختگی می‌داند که رسانه‌ها آن را ایجاد کردند.
کمیلی با بیان اینکه متفکران پست‌مدرن به ۳ دسته تقسیم می‌شوند، گفت: متفکران انتقادی همچون «یورگن هابرماس» معتقد هستند که جهان مدرن به پایان نرسیده و ما با یک رویکرد انتقادی می‌توانیم از نیروها و مواهب مدرنیته استفاده کنیم. متفکران اعتدالی مثل «میشل فوکو» علی‌رغم انتقاداتی که به دنیای مدرن وارد می‌کنند، معتقد هستند که در جهان پست‌مدرن قرار داریم و امکان عبور از بسیاری از معضلات جهان را امکان‌پذیر می‌دانند، اما در نگاه متفکران رادیکال، جنسی از بدبینی در بیان نظرات وجود دارد که نمی‌توان راه‌حل و راهکاری از نظرات آنها انتظار داشت و بیشتر تبیینی از وضع موجود ارائه می‌کنند.
این پژوهشگر اندیشه سیاسی افزود: انقلاب صنعتی در اواخر قرن هجدهم معادلات اروپا را دستخوش تغییرات اساسی می‌کند، ازجمله اینکه صنعت اهمیت زیادی پیدا می‌کند، نرخ رشد تولیدات افرایش پیدا می‌کند و درعین‌حال انسان از فرایند تولید جدا می‌شود. این فرایند اقشار جدیدی مانند کارگر و کارآفرین را در جامعه ایجاد کرد، این طبقه جدید با ساختارهای اجتماعی ازجمله فئودالیته و سلطه کلیسا ناسازگار هستند و حکومت ملی و مردم‌سالاری خواسته این اقشار جدید بود که خود را به‌صورت کامل در انقلاب کبیر فرانسه با سه‌گانه آزادی، برادری و برابری نشان داد.
او بیان کرد: قبل از شکل‌گیری جامعه مصرفی، کلیدواژه «برابری» در اروپا بر سر زبان می‌افتد و درعین‌حال تولید، افزایش می‌یابد. بها دادن بیشتر به تولید و امر تولیدی در اروپا و درعین‌حال توجه به مفهوم برابری چه تأثیری بر یکدیگر می‌گذارد؟ بودریار بحث خود را از همین نقطه آغاز می‌کند و می‌گوید اساساً طرح این سؤال غلط است. او می‌گوید رشد نه برابری ایجاد می‌کند و نه نابرابری.
کمیلی ادامه داد: بودریار می‌گوید درواقع نابرابری، رشد می‌آفریند. نابرابری باوجود کمیابی و فقر ایجاد می‌شود و برخلاف آنچه به نظر می‌رسد این کمیابی و فقر در جوامع صنعتی بیشتر از جوامع بدوی دیده می‌شود. جوامع صنعتی و شهری زیر سلطه کمیابی هستند، درواقع عناصر طبیعی مانند هوای پاک، آب، سکوت و... که در جوامع بدوی در اختیار و از آنِ بشر بوده در جامعه مدرن باعث اختلاف و شکاف طبقاتی می‌شود.
او تصریح کرد: اصول برابری با دوگانه کمیابی و فراوانی به اصول نابرابری تبدیل می‌شود در جامعه غرب مکانیسمی طراحی می‌شود تا این نابرابری از پیش چشم مردم کنار رود و آنها متوجه این نابرابری و حضور در دوگانه کمیابی و فراوانی نباشند و این مکانیسم نظام نشانگان است که توسط غرب طراحی می‌شود. بودریار، مصرف را آلت دست نشانه‌ها واقع‌شدن می‌داند و می‌گوید اگر ما طوری زندگی کنیم که مدیریت زندگی به دست نشانه‌ها بیفتد، در جامعه مصرفی زندگی می‌کنیم و این اتفاق به این صورت است که نظام نشانگان دلالت و ارتباط ایجاد می‌کنند و هیچ‌گاه شیئ صرفاً مصرف نمی‌شود، بلکه همواره در اشیاء به‌عنوان نشانه دخل و تصرف می‌شود درواقع رابطه اشیاء با مصرف‌کنندگان تغییر کرده است.
کمیلی اضافه کرد: سبک زندگی در این جامعه برنامه‌ریزی‌شده و نوعی زندگی مناسب‌سازی شده را به نمایش می‌گذارد. کاربرد دیگر نظام نشانگان تمایز گذاری است، تمایز یعنی ایجاد تفاوت و شاخص میان خود و دیگران که میل به آن پایان نمی‌پذیرد، درواقع مصرف‌کنندگان رفتار خود را آزادانه و طبق سلیقه خود قلمداد می‌کند حال‌آنکه نمی‌داند از طریق نظام نشانگان و تمایز گذاری در حال طبقه‌بندی شدن است. مصرف امری اجتماعی است و بودریار معتقد است هیچ نیازی خودجوش نیست، بلکه ثمره تولید هستند و از بالا به پایین تراوش می‌شود درواقع برای ما نیازسازی می‌شود.
این دانشجوی اندیشه سیاسی با بیان اینکه آهنگ تولید کالا با منابع و محدودیت‌های مختلف تعیین می‌شود، تصریح کرد: این در حالی است که نیاز، امری مداوم و بی‌پایان است. از سوی دیگر نیازسازی مستمراً ادامه دارد و چرخه نابرابری به این صورت بازتولید می‌شود. ازسوی دیگر درحالی‌که انسان پیشامدرن برای کسب هویت و شخصیت به شاخص‌های درونی مراجعه می‌کرد، انسان مدرن برای کسب هویت، شخصیت و تمایز به نشانه‌های بیرونی راهنمایی می‌شود و لاجرم آنها را مصرف می‌کند.
کمیلی با اشاره به اینکه در مسئله نشانگان بسیار مطرح است، گفت: در این مثال، امروز اکثر قرارهای دوستانه در کافه برگزار می‌شود و جای دیگری برای برگزاری این قرارها متصور نیست. در موقع نظام نشانگان طوری که فضا را برای ما صورت‌بندی می‌کند که آلترناتیوها و جایگزین‌ها حذف می‌شوند و درعین‌حال با افزایش نیز تمایزگذاری همبستگی جمعی کاهش پیدا می‌کند و یکی از عمده‌ترین دلایل شکل نگرفتن اعتراضات انقلاب و انقلاب‌ها در جهان پست‌مدرن این است که ما با انسان‌هایی مواجه هستیم که هیچ نوع همبستگی جمعی ندارند؛ درواقع افراد همفکر هستند، اما دارای واکنش یکسان نیستند به همین دلیل بسیاری از افراد انقلاب ۵۷ را آخرین انقلاب دنیای مدرن می‌دانند.
این پژوهشگر تأکید کرد: دنیای پست‌مدرن به افراد آزادی می‌دهد و درعین‌حال آنها را سرکوب می‌کند؛ درواقع آنها را از طریق دموکراسی آزاد می‌گذارد و از طریق تمایز از دیگر افراد و جدا و منزوی کردن سرکوب می‌کند. همچنین اعمال قدرت هنوز وجود دارد، فرم آن از قدرت سخت به قدرت نرم تبدیل‌شده است، اما هنوز افراد تحت کنترل هستند. درواقع بودریار معتقد است که مصرف از طریق اَتمیزه کردن افراد، کنترل اجتماعی انجام می‌دهد و ازاین‌جهت حوزه‌ای شدیداً سیاسی است.
او با بیان اینکه مصرف در تمام ناکامی‌های سیاسی و اجتماعی ترمیم‌کننده است و درواقع وقتی اعتراضات و انقلابات در دنیای پست‌مدرن شکل نمی‌گیرد مصرف به‌عنوان یک ترمیم‌کننده و جبران‌کننده احساس ناکامی حاصل از اعتراض عمل می‌کند، گفت: برگزاری ایونت‌های عفاف و حجاب در ماه‌های اخیر در شهر اصفهان اگرچه با نیت خیرگستر برای شفای جامعه برگزار می‌شوند، اما درعین‌حال طبق منطق مصرف صورت‌بندی شده و عاملیت افراد را سلب می‌کنند.
کمیلی با بیان اینکه متفکران پست‌مدرن و آثار آنها عمدتاً گام اول برای روشن کردن صورت‌مسئله هستند، گفت: انتقاد وارد بر این کتاب نیزهمین است که از تبیین و تشریح وضع موجود فراتر نمی‌رود و راه‌حل و راهکاری برای برون‌رفت از این اوضاع را به دست نمی‌دهد؛ به همین دلیل نباید متوقف شد و این آثار را باید تنها به‌عنوان گام اول برای فهم شرایط موجود در نظر گرفت.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری فصل سخن نشست فصل سخن جهاد دانشگاهی اصفهان جهاد دانشگاهی کتابخوانی کتاب استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها استانی ورزشی استانی علمی و آموزشی زنجان اخبار اجتماعی خوزستان استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها جامعه مصرفی درعین حال پست مدرن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۱۷۱۹۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، زنان به عنوان نیمی از پیکرۀ هر جامعه به تناسب نقش خود، نقش‌های بسیار مهمی را در زندگی اجتماعی ایفا می‌کنند و باید گفت زنان از مهم‌ترین مخاطبان و گروه‌های اجتماعی مؤثر در فرایند توسعه به در اجتماع هستند و در هر جامعه‌ای عامل مؤثری در پیشبرد اهداف توسعه‌اند.
صالح‌الدین قادری (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقاله‌ای با عنوان «کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار» به این موضوع می‌پردازد که زنان سرپرست خانوار یکی از گروه‌های اجتماعی هستند که ازنظر اجتماعی وظیفه‌های زیادی دارند و توانمندی آنها به قدرتمندی اعضای خانواده می‌انجامد.
قادری در پژوهشی به واکاوی طرح «سپکم» که اختصار «سامانه/ اپلیکشن پایش، کنترل و مدیریت آسیب‌های اجتماعی زنان سرپرست خانوار» است، می‌پردازد، قادری به این نکته اشاره می‌کند که این سامانه خروجی نتایج یک پژوهش تجربی در مورد زنان سرپرست خانوار در استان البرز است که با مشارکت شهرداری و شورای شهر کرج، دانشگاه خوارزمی، امور بانوان استانداری البرز، کمیتۀ امداد، سازمان بهزیستی، انجمن‌های مردم‌نهاد حوزه زنان سرپرست خانوار، خیریه‌های حوزه زنان سرپرست خانوار و مصاحبه با خود زنان سرپرست خانوار انجام گرفته است.
* طراحی اپلیکشن در راستای خدمات به زنان سرپرست خانوار
این پژوهشگر در این مقاله به این موضوع اشاره می‌کند که در جهت ارائە خدمات به زنان سرپرست خانوار سامانه/ اپلیکشن با استفاده از بستر‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات با این اهداف طراحی شد:
سازمان‌دهی این گروه اجتماعی، هم‌افزایی در ارائە خدمات به آنها، جلوگیری از هدررفت منابع، سوءاستفاده‌های خاص ازمنابع و...، به روزکردن اطلاعات پایه‌ای از زنان سرپرست خانوار و نیاز‌ها و مشکلات آنها مبتنی بر خروجی‌های نقش‌های طراحی شد. سامانه/اپلیکشن امکان دسترسی زنان به خدمات و اطلاع از مراکز خدمات‌رسان را فراهم می کند
* تاثیر سامانه بر پیشبرد اهداف زنان سرپرست خانوار
به زعم این پژوهشگر در پی طراحی یک سامانه/ اپلیکشن امکان دسترسی زنان به خدمات و اطلاع از مراکز خدمات‌رسان شناسایی مسائل و نیاز‌ها را فراهم می‌شود که در راستای آن این سامانه، سازمان‌های خدمات‌رسان را به گروه هدف هدایت و عامل ایجاد هم‌افزایی و شراکت منجر به تحقق تقسیم کار ملی در زمینۀ آسیب‌های اجتماعی می‌شود.
او در ادامه می‌نویسد در این راستا یک بستر مناسب برای پایش استفاده از سامانه/ اپلیکشن با کمک هوش مصنوعی و مشخص‌کردن ابعاد مورد استفاده از این فناوری در زمینۀ تشخیص و اجرا در تمامی مراحل فراهم خواهد شد.
از نظر این پژوهشگربرای طراحی یک سامانه/ اپلکیشن مناسب زنان سرپرست خانوار گروه‌های متخصصان حوزه آسیب‌های اجتماعی، فعالان مدنی، متخصصان حوزه کسب‌وکار‌های خُرد و متخصصان فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در کنار هم فعالیت می‌کنند.
* تشکیل بانک اطلاعات زنان سرپرست خانوار
به گفته این پژوهشگر با استفاده از اپلیکشن و با پُرکردن پرسش‌نامه به صورت خوداظهار اطلاعات زنان سرپرست خانوار وارد می‌شود و سپس اطلاعات مددجویان مختلف سازمان‌های دولتی و عمومی و خصوصی بارگذاری می‌شود.
قادری بیان می‌کند ازطریق هوش مصنوعی اطلاعات با لینک شدن به بانک اطلاعات ثبت احوال و سازمان خصوصی‌سازی و متوالی هدفمندسازی یارانه و سازمان‌های خدمات رسان راستی‌آزمایی می‌شود و اطلاعات خوداظهاری شامل خود فرد و اعضای تحت سرپرستی گردآوری می‌شود و در نهایت نیاز‌ها به تفکیک حوزه‌های معیشتی، مسکن، بهداشت و درمان، اشتغال و کارآفرینی، مناسبات و روابط اجتماعی و... دسته‌بندی می‌شوند.
* بستر اشتراک‌گذاری و اطلاع‌رسانی در مورد نوع و مکان و زمان خدمات نهاد‌ها و افراد خدمات‌رسان
قادری در ادامه این موضوع را مطرح می‌کند که بارگذاری اطلاعات دقیق و جامع در یک سامانه/ اپلکیشن برای به اشتراک‌گزاری خدمات موجود برای زنان سرپرست خانواده اهمیت زیادی دارد و به اشتراک‌گذاشتن فعالیت‌های خدماتی که ارائه می‌شود برای جلوگیری از هم‌پوشانی و ارتقاء هم‌افزایی بسیار مهم است.
لازم به ذکر است تعیین مسئولیت‌های سازمانی و نهادی براساس تقسیم کار ملی آسیب‌های اجتماعی و پایش و ارزیابی این نهادهای خدمات‌رسانی در این امر بسیار تاثیر‌گزار است.
* ارائه تجارب و راهکار‌های جدید مبتنی بر پژوهش‌های به‌روز برای ارائه به خدمات‌دهندگان و خدمات‌گیرندگان
به زعم قادری با استفاده از هوش مصنوعی به صورت مداوم داده‌های سامانه استخراج، تحلیل و دسته‌بندی خواهد شد و به صورت مداوم توسط یک تیم پژوهشی تجارب و دانش و اطلاعات جدید برای استفاده کاربران سازمانی و خود زنان سرپرست خانوار ارائه می‌شود و این بخش می‌تواند شامل آموزش و توانمندسازی، ارتباط‌گیری و ... باشد.
براساس پیشنهادات پژوهش، اولین اقدام در راستای بهبود زنان سرپرست خانوار تشکیل یک بستر و سامانه‌ای است که وضیعت پراکنده، آشفته و غیرهمگرای خدمات را مدیریت و کنترل کند.
انتهای پیام/
مسمومیت ۲۹ پزشک با مشروبات الکلی تقلبی در شیراز